Vàng, định luật Gresham và Đồng Việt Nam

Bài viết đang trên trang Vietnamica, ngày 11 tháng Năm năm 2011, nguồn: http://www.vietnamica.net/gold-greshams-law-the-dong/

Vàng, định luật Gresham và Đồng (VNĐ)

Ngày 11 tháng Năm năm 2011(tác giả Ben Traynor, Bullion Vault, tái bản bpưởi Vietnamica.net) - Điều gì sẽ xảy ra nếu như người dân chủ động từ bỏ đồng tiền chính thức của mình?

Chính phủ các nước thường bị "ru ngủ" để quên đi điều này. Ngày nay, nó có nghĩa là các khoản nợ quốc gia và buông lỏng tiền tệ. Nhưng cách đây vài trăm năm, nó có nghĩa là làm giảm chất lượng đồng xu.

Các đồng bạc và vàng có thể bị cắt xén bớt, với một lương rất nhỏ kim loại bị bào mòn các cạnh khi đi qua bàn tay của Chính phủ - hoặc chúng có thể được đúc với hàm lượng kim loại quý thấp hơn so với giá trị nó mang. Điều này cho phép cơ quan tiền tệ sản xuất được nhiều tiền hơn trên cùng một lượng kim loại, làm tăng sức mạnh chi tiêu của chính phủ trên thị trường.

Kết quả là các đồng xu đó giá trị ghi trên bề mặt tuy bằng nhau nhưng chưa chắc đã chứa giá trị vật chất bên trong giống nhau. Và điều này thường dẫn đến một hiện tượng thú vị hơn. Khi mọi người biết được có 2 loại đồng xu "tốt" và "xấu" đang lưu thông, họ quay sang tiêu xài đồng xu "xấu" và tích trữ đồng xu "tốt". Rất nhanh sau đó, tất cả các đồng xu tốt biến mất vào trong các két tích trữ. Chỉ còn các đồng tiền "xấu" lưu thông.

Điều này được gọi là định luật Gresham, đặt theo tên của một nhà tài chính thế kỷ 16, Sir Thomas Gresham. Trong một dạng đơn giản nhất, định luật Greham được phát biểu như sau: "Tiền xấu hất cẳng tiền tốt" và đó không chỉ là câu chuyện lịch sử. Định luật Gresham vẫn sống và tồn tại tới ngày hôm nay, không đâu rõ ràng hơn ở Việt Nam.

Nền kinh tế Việt Nam ngày nay sử dụng 3 loại tiền tệ khác nhau. Đó là đồng tiền chính thức: Việt Nam Đồng. Đó cũng là Đô la Mỹ, loại tiền mà người Việt quay sang tin tưởng nhiều hơn. Và cuối cùng là vàng.

Vàng là một câu chuyện lớn tại Việt Nam. Trung bình người Việt chi tiêu mỗi đồng Đô la kiếm được cho vàng nhiều hơn bất cứ đâu trên Trái đất. Tổng lượng vàng được mua lên đến 3.1% GDP trong năm trước.(Để dễ so sánh, số lượng vàng được mua cho mục đích cá nhân của Ấn Độ là 2.5% và Trung Quốc là 0.4%)

Tất cả nói lên rằng, dự kiến có 500 tấn vàng - hơn 24 tỷ USD trị giá - đang được cất trữ, theo tính toán của Huỳnh Trung Khánh, Phó chủ tịch Hội đồng kinh doanh Vàng Việt Nam. Nó được cất dưới đầu giường và chôn ngoài vườn. Nhưng vàng không chỉ là phương tiện tích trữ giá trị ở Việt Nam, nó còn là phương tiện trao đổi, nó giải thích vì sao, trong sinh hoạt hàng ngày, nó cũng có chức năng như một loại tiền tệ.

Ở Việt Nam, bạn có thể gửi vàng vào ngân hàng và hưởng lãi suất. Người dân trưng giá nhà bằng vàng và thanh toán với nhau bằng các lượng vàng miếng - mỗi miếng cân nặng xấp sỉ 1,2 ao-xơ tơ-rôi (troy ounce, đơn vị đo lường vàng ở Anh). Điều này trở nên có ý nghĩa khi bạn nhận ra Việt Nam là một xã hội phần lớn sử dụng tiền mặt. Một đơn vị bất động sản có thể có giá lên tới 4 tỷ Đồng, quả là một số lượng tiền giấy cần kiểm đếm.

Nhưng nếu như người dân Việt Nam thích sở hữu vàng thì ngân hàng nhà nước lại không nói như vậy. Trong vài năm gần đây, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành nhiều Nghị định và Thông tư có hiệu lực kết hợp, cho dù là giải pháp tình thế hay có chủ đích, đã làm suy yếu vai trò tiền tệ của vàng, như:

- Tháng Sáu-2008: Cấm nhập khẩu vàng (mặc dù nạn buôn lậu vẫn còn tiếp diễn);

- Tháng Ba - 2010: Đóng tất cả các sàn giao dịch vàng;

- Tháng Mười - 2010: Ngân hàng Nhà nước ban hành Thông tư 22, cấm các ngân hàng giao dich với nhà sản xuất và kinh doanh vàng miếng.

- Tháng Năm - 2011 - Ngân hàng Nhà nước cấm toàn bộ hoạt động cho vay vàng.

Nghị định mới nhất là một nỗ lực nhằm chấm dứt nghiệp vụ trả lãi suất cho vàng của các ngân hàng (có lẽ với hy vọng rằng người dân sẽ dùng tiền giấy thay cho vàng). Cho tới nay, các ngân hàng đều đưa ra mức lãi suất cho việc gửi tiết kiệm bằng vàng vật chất. Họ bán đi các vàng này lấy tiền Đồng để cho khách hàng vay và rồi mua một lượng tương đương vàng đặt trước từ các ngân hàng vàng quốc tế.

Việc này vẫn có thể tạo ra lợi nhuận do lãi suất (cho vay) trong nước có xu hướng cao đủ để bù đắp chi phí mua bán kỳ hạn và lãi suất phải trả cho khách hàng gửi vàng. Về cơ bản, đó là carry trade (không biết dịch là gì :-D), mượn vàng (từ người gửi) với giá thấp, cho vay với giá cao.

Tuy nhiên, từ ngày 1 tháng Năm, các ngân hàng sẽ bị cấm không được thực hiện các hoạt động cho vay vàng và từ tháng Năm năm 2013 sẽ phải chấm dứt việc trả lãi cho các khoản gửi vàng.

Giải pháp muộn màng này có thể gây ra một cuộc tranh cãi lớn sau đó. Như bạn có thể dự đoán, với kênh cho vay bị khóa, sẽ không còn tiền trong đó nữa. Lãi suất vàng tiết kiệm tất nhiên đã giảm mạnh.

Vậy tại sao tất cả luật chơi lại thay đổi? Rõ ràng các cơ quan chức năng coi vàng như một "ảnh hưởng xấu", một nhân tố gây bất ổn trong một bức tranh kinh tế vốn đã lộn xộn.

Hãy xem xét các vấn đề nhức nhối sau của Việt nam:

#1. Thâm hụt thương mại lớn và ngày càng gia tăng - Thâm hụt thương mại năm 2010 vào khoảng 12% GDP, thậm chí còn tệ hơn, nó còn tăng thêm trong 4 tháng đầu năm.

#2. Lạm phát gia tăng - Theo số liệu mới nhất của Tổng cục Thống kê Việt Nam, chỉ số CPI lạm phát đã đạt con số khổng lồ 17.5% - dù cho chính sách thắt chặt tiền tệ đã được tung ra.

#3. Sự tụt giá của đồng tiền - Đồng Việt Nam đã mất giá sáu lần kể từ tháng Sáu năm 2008. Lần gần đây nhất là ngày 11 tháng Hai năm nay, nó tụt mất 8.5%.

Tất cả nghe có vẻ quen thuộc? Theo cách nhìn của Ngân hàng Nhà nước, xu hướng mua vàng của người dân Việt Nam làm cho vấn đề trở nên xấu đi. Nhập khẩu vàng làm trầm trọng thêm thâm hụt thương mại (nó không có đầu ra cho khai khoáng nội địa). Do đó, việc mua vàng làm suy yếu đồng nội tệ, đồng thời đẩy áp lực lên lạm phát. Việc sở hữu vàng (mà thực ra là cả USD) cũng làm suy yếu chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước, do đó họ chỉ áp lãi suất trên Đồng Việt Nam.

Nhưng bạn không thể đổ lỗi một cách cứng nhắc cho người dân Việt Nam vì việc mua và tích trữ vàng. Không phải khi mà lãi suất cơ bản công bố ở mức 9%, cao hơn so với mức tiêu chuẩn ở phương Tây gần như 0%, mà còn tệ hơn khi bạn nhớ rằng lạm phát của Việt Nam đang tăng cao ở mức 17.5%.

Điều đó có nghĩa lãi suất thật của tiền Đồng là âm 8.5%. Thật là ma quái khi nó đúng bằng tỷ lệ mất giá gần đây nhất của tiền Đồng.

Về vấn đề này, việc sở hữu vàng là hậu quả trực tiếp của các điều kiện kinh tế. Cách duy nhất mà Ngân hàng Nhà nước có thể cung cấp cho người dân Việt Nam với một động lực cho việc gửi tiết kiệm tiền Đồng sẽ là tăng lãi suất danh nghĩa lên cao hơn mức lạm phát, và do đó cung cấp một mức lãi suất thực nhận hợp lý. Nhưng điều này có nghĩa là lãi suất ít nhất phải ở khoảng 20%. Việc này không chỉ làm cho nền kinh tế nội địa gặp khó khăn, nó gần như chắc chắn đẩy tiền Đồng lên, dẫn đến thâm hụt thương mại thậm chí còn tệ hơn.

Không khả thi, do đó, để trực tiếp thuyết phục mọi người tiếp tục giữ tiền giấy, nhà chức trách đã tung ra kế sách thay thế làm mất đi dần chức năng tiền tệ của vàng. Nhưng việc này rồi cũng sẽ không khả thi. Người dân vẫn sẽ ưu tiên tích trữ vàng vì tiền Đồng không đáp ứng được một tính năng cơ bản nhất của tiền tệ. Đó là bảo toàn giá trị.

Đó là lý do tại sao người dân Việt Nam vẫn tiếp tục tích trữ "tiền tốt" (là vàng) trong khi bỏ qua những thứ không tốt khác xung quang. Đúng như định luật Gresham đã chỉ ra.

Việt Nam đang bị kẹt trong vòng tròn lạm phát - mất giá. Người dân bình thường không tin tưởng vào tiền giấy và họ bán nó để lấy những thứ tốt hơn. Điều này làm giảm đi của nó với các loại tiền tệ khác. Nó cũng giảm giá trị so với các sản phẩm và dịch vụ, hình thành nên việc tăng CPI. Tất cả điều này khiến cho tiền Đồng trở nên kém phổ biến.

Có khi nào vòng tròn luẩn quẩn này tấn công đồng USD, bảng Anh, hay đồng EUR? Có thể nó đã bắt đầu. Giá vàng và bạc đã tăng mạnh trong một thập kỷ qua với tất cả các đồng tiền, đặc biệt là so với đồng Đô la trong năm 2011. Điều này cho chúng ta thấy, người phương Tây - cũng như người Việt Nam- đều muốn hoán đổi tiền giấy lấy tiền vàng.

Nếu đồng Đô la và các đồn tiền anh em của nó tiếp tục mất giá, sẽ có rất nhiều các nhà giữ tiền mặt khác xem xét chuyển sang giữ tiền vàng.

*Lưu ý: Bài viết này nhằm thông báo để bạn suy nghĩ, không phải khuyên bạn làm theo. Chính bạn là người quyết định nơi nào tốt nhất cho tiền của bạn, và bất kỳ quyết định nào của bạn cũng sẽ đặt tiền của bạn vào rủi ro. Thông tin hoặc dữ liệu trong bài viết có thể bị lạc hậu bởi các sự kiện nào đó, bạn phải kiểm tra lại nó và lựa chọn hành động dựa trên đó. Để biết thêm thông tin về vàng, vui lòng truy cập http://www.bullionvault.com/

===========

Về tác giả:Ben Traynor là biên tập viên của Gold News, trang phân tích và nghiên cứu đầu tư của nhà cung cấp dịch vụ vàng hàng đầu thế giới BullionVault, trước đây từng là biên tập viên của Fleet Street Letter. Tốt nghiệp cử nhân kinh tế tại Cambridge, Ben Traynor là một cây viết và biên tập viên chuyên nghiệp đồng thời là một chuyên gia trong lĩnh vực kinh tế tiền tệ. Email:twocents@bullionvault.com